Logopedia / Neurologopedia

Najczęściej diagnozowane problemy logopedyczne i neurologopedyczne

Wady wymowy

Wady wymowy obejmują nieprawidłową artykulację głosek, co prowadzi do zniekształceń, pomijania lub zastępowania ich innymi dźwiękami. Mogą występować jako seplenienie (nieprawidłowa wymowa głosek syczących i szumiących), rotacyzm (trudności z głoską „r”) czy dyslalia obejmująca różnorodne zaburzenia artykulacyjne. Przyczynami wad wymowy mogą być nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych (np. skrócone wędzidełko języka, rozszczep podniebienia), osłabiona sprawność mięśni języka i warg, niedosłuch, a także niekorzystne nawyki (np. długotrwałe ssanie smoczka). Wady te, jeśli nie są korygowane, mogą prowadzić do problemów komunikacyjnych, trudności w nauce czy obniżonej samooceny. Regularna terapia logopedyczna, obejmująca ćwiczenia artykulacyjne, oddechowe i słuchowe, pozwala skutecznie korygować wady i poprawiać wyrazistość mowy.

Opóźniony rozwój mowy (ORM)

ORM charakteryzuje się późnym pojawieniem się pierwszych słów i zdań oraz wolniejszym tempem rozwoju językowego w stosunku do norm rozwojowych. Przyczyny mogą być wieloczynnikowe – od predyspozycji genetycznych, poprzez czynniki środowiskowe, aż po współistniejące zaburzenia, takie jak niedosłuch, zaburzenia neurologiczne czy spektrum autyzmu. Objawy obejmują ubogi zasób słownictwa, trudności w budowaniu zdań, nieprawidłową artykulację lub brak komunikacji werbalnej mimo prawidłowego rozumienia mowy. Brak terapii może prowadzić do trudności w nauce czytania i pisania oraz problemów społecznych. Wczesna interwencja logopedyczna stymuluje rozwój językowy, wspiera komunikację dziecka i zapobiega narastaniu deficytów.

Jąkanie

Jąkanie to zaburzenie płynności mowy objawiające się powtarzaniem sylab, głosek, słów, wydłużaniem dźwięków lub blokami uniemożliwiającymi rozpoczęcie wypowiedzi. Nasileniu jąkania często towarzyszy napięcie mięśniowe, grymasy twarzy, unikanie kontaktu wzrokowego, a w dłuższej perspektywie także lęk przed mówieniem i ograniczenia społeczne. Zaburzenie to może mieć podłoże genetyczne, rozwojowe, emocjonalne lub neurologiczne. Terapia jąkania wymaga indywidualnego podejścia – obejmuje ćwiczenia poprawiające płynność wypowiedzi, techniki oddechowe i relaksacyjne, a także wsparcie psychologiczne. Wczesne wdrożenie terapii zwiększa szansę na trwałe ograniczenie objawów i poprawę komfortu komunikacji.

Afazja

Afazja to nabyte zaburzenie mowy spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego – najczęściej po udarze mózgu, urazach czaszkowo–mózgowych, guzach mózgu czy chorobach neurodegeneracyjnych. Objawia się trudnościami w rozumieniu i tworzeniu wypowiedzi, zubożeniem słownictwa, błędami w doborze słów lub tworzeniem wypowiedzi niezrozumiałych dla otoczenia. U części pacjentów występują także problemy z czytaniem i pisaniem. Afazja znacząco utrudnia codzienną komunikację, prowadząc często do frustracji i izolacji społecznej. Neurologopedyczna terapia afazji opiera się na systematycznych ćwiczeniach językowych, fonacyjnych, pamięciowych i komunikacyjnych, a jej celem jest stopniowe przywracanie sprawności językowej oraz pomoc w wypracowaniu alternatywnych form komunikacji.

Dysfagia (zaburzenia połykania)

Dysfagia to zaburzenie polegające na trudnościach w przełykaniu pokarmów stałych lub płynów. Może prowadzić do zachłyśnięcia, aspiracyjnego zapalenia płuc, niedożywienia i odwodnienia. Przyczyny obejmują choroby neurologiczne (udar mózgu, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona), nowotwory głowy i szyi, urazy, a także wady rozwojowe u dzieci. Objawy dysfagii to krztuszenie się podczas jedzenia, zaleganie pokarmu w jamie ustnej, kaszel, a niekiedy także chrypka lub utrata masy ciała. Terapia neurologopedyczna obejmuje ćwiczenia usprawniające mięśnie jamy ustnej, gardła i krtani, naukę bezpiecznych technik połykania oraz modyfikację konsystencji pokarmów. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia znacząco poprawiają bezpieczeństwo i jakość życia pacjenta.