Proktologia

Najczęściej spotykane problemy proktologiczne

Hemoroidy (guzki krwawnicze)

Hemoroidy to jedne z najczęściej występujących chorób proktologicznych, polegające na poszerzeniu i nadmiernym wypełnieniu krwią splotów naczyniowych w kanale odbytu. Objawiają się krwawieniem podczas wypróżnień, świądem, pieczeniem, uczuciem niepełnego wypróżnienia, a w zaawansowanych przypadkach – wypadaniem guzków na zewnątrz. Choroba często wiąże się z siedzącym trybem życia, dietą ubogą w błonnik i przewlekłymi zaparciami. Diagnostyka obejmuje badanie per rectum, anoskopię oraz rektoskopię. Leczenie uzależnione jest od stopnia zaawansowania – w początkowych stadiach stosuje się leczenie zachowawcze (dieta bogatoresztkowa, preparaty przeciwzapalne i przeciwobrzękowe), w bardziej zaawansowanych przypadkach – metody zabiegowe, takie jak gumkowanie (metoda Barrona), skleroterapia, krioterapia czy leczenie chirurgiczne.

Szczelina odbytu

Szczelina odbytu to bolesne pęknięcie błony śluzowej kanału odbytu, najczęściej powstające w wyniku urazu mechanicznego spowodowanego twardym stolcem lub przewlekłym zaparciem. Objawia się silnym bólem podczas defekacji, krwawieniem i napięciem zwieracza odbytu, co prowadzi do błędnego koła bólu i trudności w gojeniu. Przewlekłe szczeliny charakteryzują się obecnością przerosłej brodawki wartowniczej i włóknistego fałdu skórnego. Diagnostyka opiera się głównie na badaniu klinicznym, choć w niektórych przypadkach konieczne jest wykluczenie innych schorzeń, takich jak choroba Leśniowskiego–Crohna czy nowotwory odbytu. Leczenie obejmuje terapię farmakologiczną (maści rozluźniające mięsień zwieracz, leki przeciwzapalne), zmianę diety, zabiegi fizykalne, a w opornych przypadkach – leczenie chirurgiczne (sfinkterotomia).

Przetoki okołoodbytnicze

Przetoki okołoodbytnicze to nieprawidłowe kanały łączące światło odbytnicy lub kanału odbytu z powierzchnią skóry w okolicy odbytu. Najczęściej powstają jako powikłanie ropni okołoodbytniczych. Objawiają się przewlekłym wyciekiem treści ropnej, bólem, podrażnieniem skóry i nawrotowymi stanami zapalnymi. Mogą przybierać różne postacie – od prostych przetok przebiegających blisko odbytu po złożone, rozgałęzione kanały obejmujące mięśnie zwieracze. Diagnostyka obejmuje badanie kliniczne, ultrasonografię endoanalną lub rezonans magnetyczny. Leczenie przetok jest wyłącznie chirurgiczne i polega na usunięciu kanału przetoki (fistulotomia, fistulectomia) bądź zastosowaniu metod oszczędzających zwieracz (seton, kleje tkankowe, zamykanie laserowe).

Ropnie okołoodbytnicze

Ropnie okołoodbytnicze to ostre stany zapalne wywołane zakażeniem gruczołów odbytniczych, prowadzące do gromadzenia się treści ropnej w tkankach okołoodbytniczych. Objawiają się silnym bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem skóry w okolicy odbytu, gorączką i złym samopoczuciem. Wymagają szybkiej interwencji chirurgicznej – nacięcia i drenażu ropnia – co zapobiega powikłaniom, takim jak posocznica czy powstanie przetoki. Diagnostyka opiera się na badaniu fizykalnym, w trudniejszych przypadkach wspierana jest badaniami obrazowymi (USG endoanalne, rezonans). Oprócz interwencji chirurgicznej istotna jest także antybiotykoterapia wspomagająca i kontrola procesu gojenia.

Nowotwory odbytnicy i odbytu

Proktologia obejmuje również diagnostykę i wstępne leczenie zmian nowotworowych w obrębie odbytnicy i odbytu. Rak odbytnicy i odbytu może dawać objawy takie jak krwawienie z odbytu, zmiana rytmu wypróżnień, uczucie niepełnego wypróżnienia, śluz w stolcu czy przewlekły ból. Niekiedy pierwszym objawem jest anemia wynikająca z przewlekłej utraty krwi. Diagnostyka opiera się na badaniu per rectum, rektoskopii, kolonoskopii z biopsją oraz badaniach obrazowych (rezonans miednicy, TK). Leczenie wymaga współpracy interdyscyplinarnej – obejmuje metody chirurgiczne, chemioterapię i radioterapię. Wczesne wykrycie istotnie zwiększa szansę na skuteczne leczenie i poprawę rokowania pacjenta.