Reumatologia

Najczęściej spotykane choroby reumatologiczne

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

RZS jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna prowadząca do zapalenia błony maziowej, bólu, obrzęku i sztywności porannej małych stawów dłoni i stóp, często symetrycznie. Nie leczone powoduje destrukcję chrząstki i kości oraz zajęcie narządowe. Rozpoznanie opiera się na obrazie klinicznym, wskaźnikach zapalnych, obecności RF/ACPA i badaniach obrazowych (USG z power-Doppler, RTG). Leczenie obejmuje szybkie włączenie leków modyfikujących (DMARDs), według strategii „treat-to-target”, z wczesną eskalacją do terapii biologicznych/celowanych, uzupełnione NLPZ, glikokortykosteroidem pomostowym, rehabilitacją i edukacją.

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS)

ŁZS jest to choroba zapalna związana z łuszczycą skóry/paznokci, o zróżnicowanym fenotypie: zapalenie stawów obwodowych, zajęcie przyczepów ścięgnistych (entezopatie), dactylitis oraz postać osiowa. Rozpoznanie kliniczne wspierają USG/MRI (entezitis, przerost błony maziowej) i wywiad dermatologiczny. Leczenie dobiera się do dominującego fenotypu: DMARDs konwencjonalne, a w aktywnej chorobie terapie biologiczne/celowane ukierunkowane na szlaki IL-17/IL-23/TNF, wraz z fizjoterapią i kontrolą masy ciała, która wpływa na aktywność choroby.

Spondyloartropatia osiowa (w tym zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa)

Charakteryzuje się zapalnym bólem pleców, sztywnością poranną, zajęciem stawów krzyżowo-biodrowych i możliwym zapaleniem przyczepów ścięgnistych. Wczesne etapy uwidacznia MRI (zmiany zapalne SI), pomocny bywa HLA-B27. Leczenie to ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, NLPZ jako podstawa, a przy wysokiej aktywności – terapia biologiczna (anty-TNF lub anty-IL-17); kluczowa jest codzienna fizjoterapia dla utrzymania ruchomości.

Dna moczanowa

Zapalne napady ostrego bólu stawu (często pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego), zaczerwienienie, obrzęk i tkliwość, związane z hiperurykemią i odkładaniem kryształów moczanu sodu. Rozpoznanie potwierdza identyfikacja kryształów w płynie stawowym lub typowy obraz USG („double contour”). Leczenie ostrego napadu obejmuje kolchicynę/NLPZ/glikokortykosteroid, a długofalowo obniżanie kwasu moczowego (allopurynol/febuksostat) z celem <6 mg/dl oraz modyfikację diety, redukcję masy ciała i kontrolę chorób współistniejących.

Osteoporoza

Osteoporoza to uogólnione osłabienie kości z podwyższonym ryzykiem złamań niskoenergetycznych kręgosłupa, szyjki kości udowej i dalszej nasady kości promieniowej. Rozpoznanie opiera się na densytometrii (DXA), wywiadzie złamań i kalkulacji FRAX. Leczenie obejmuje modyfikację stylu życia (wapń, witamina D, aktywność oporowa i równoważna), leki przeciwresorpcyjne lub anaboliczne według ryzyka, profilaktykę upadków i indywidualny plan kontroli.